In mei en juni 2017 maken we in een maand tijd een mooie rondreis door Bulgarije, waarbij we veel natuurparken gaan bezoeken, veel vogels gaan kijken en ook veel culturele hoogtepunten als kloosters, archeologische sites en mooie dorpjes gaan bekijken. We reizen zoals we dat graag doen met z’n tweeën en hebben een vogelgids mee, die voor ons alle vogels op gaat zoeken.
We beginnen de eerste dag al vroeg. Omdat de berichten over de wachttijden op Schiphol verontrustend zijn, hebben we niet de gok genomen om met de eerste trein te gaan, maar gaan we met de taxi zodat we ruim van tevoren op Schiphol zijn. We vliegen om kwart over tien en zijn dankzij de taxi om kwart over zes op Schiphol. Achteraf een volstrekt overbodige maatregel, want we moeten tot kwart over acht wachten voor we de bagage af kunnen geven en om even over half negen zitten we volledig doorgelicht en akkoord bevonden bij de juiste gate.

Foto: het monument voor '1300 jaar Bulgarije' op een heuvel bij de stad Shumen.

Bij de meeste reizen vertellen we ook wat over het land en alhoewel Bulgarije bij Europa hoort en in dat opzicht bekender is, houden we die traditie toch maar in ere.

Bulgarije is met zijn ruim 110.000 km² ongeveer 2,5 keer zo groot als Nederland en heeft nog geen 8 miljoen inwoners die voornamelijk in de steden wonen. Bulgarije behoort tot de Balkanlanden en grenst aan vijf andere landen (Griekenland, Turkije, Macedonië, Servië en Roemenië) en in het oosten aan de Zwarte Zee. Het Balkangebergte loopt dwars door het land, terwijl in het zuidwesten twee berggebieden zijn, het Rila gebergte en het Pirin gebergte die meer naar het oosten grenzen aan het iets lagere Rhodopen gebergte. Tussen de bergen in en uitlopend naar de Zwarte Zee ligt de Thracische Vlakte, terwijl in het noorden de Donauvlakte ligt. Bulgarije heeft een klimaat met mediterrane en continentale invloeden. De bergen voegen nog extra dynamiek toe aan het klimaat. Samengevat kan je dus alles verwachten in Bulgarije en dat hebben we al gemerkt. In Sofia begonnen we met 14 graden, vandaag in Melnik was het heet en zonnig en 32 graden.

Geschiedenis

De eerste georganiseerde prehistorische culturen ontwikkelden zich tijdens het Neolithicum en Thraciërs, Grieken en Romeinen bewoonden het gebied in de oudheid. De Thraciërs verschenen in de IJzertijd, later gevolgd door de Perzen. Onder invloed van de Perzen werden de meeste Thracische volkeren verenigd tot één rijk, dat later onder de voet gelopen werd door Alexander de Grote en nog later in de 1e eeuw n.C. door de Romeinen. Na de opsplitsing van het Romeinse Rijk in de 5e eeuw viel het gebied onder het Byzantijnse rijk.
Vanaf de 6e eeuw vestigden de meest oostelijke Zuid-Slaven zich geleidelijk in de regio en vond vermenging plaats met de Romeinse Thraciërs. Onder leiding van Asparukh staken de Slaven de Donau over en betrokken het gebied tussen de Donau en de Balkan. Ze riepen Pliska uit tot hun hoofdstad. Met de ondertekening van een vredesakkoord met de Byzantijnen was het Eerste Bulgaarse Rijk een feit. Onder opeenvolgende leiders werd het rijk in de 8e en 9e eeuw uitgebreid en onder Khan Krum die de Byzantijnse keizer Nicephorus I in de Slag om Pliska versloeg, zelfs verdubbeld. De christelijk orthodoxe kerk werd de enig toegestane religie en de invoering van het cyrillisch schrift, ontwikkeld in Preslav, versterkte de centrale autoriteit. Onder Simeon de Grote die 34 jaar aan de macht was, beleefde Bulgarije zijn Culturele Gouden Eeuw. Oorlogen met de buurlanden en invasies door de Byzantijnen en de Rus-legers verzwakten na de dood van Simeon de Grote het rijk en na een korte opleving onder vorst Samuil, maakte de Byzantijnen in 1014 een einde aan het Bulgaarse Rijk. In eerste instantie regeerden de Byzantijnse vorsten het nieuw veroverde gebied met milde hand om opstanden te voorkomen, maar latere heersers wisten zich minder te beheersen. En zo ontstond een door de edelen van Asen geleide verzetsbeweging. In 1185 organiseerden Asen I en Peter IV een grote opstand die resulteerde in de oprichting van het Tweede Bulgaarse Rijk met Tarnovo als hoofdstad. Onder Ivan Asen II (1218-1241) bereikte het rijk zijn hoogtepunt. Handel en cultuur floreerden en Tarnovo werd een ‘Derde Rome’, terwijl Constantinopel al op zijn retour was. De Asen dynastie kwam in 1257 ten einde waarna het rijk verzwakte door interne conflicten, Byzantijnse en Hongaarse aanvallen en overheersing door de Mongolen. Aan het eind van de 14e eeuw viel het rijk uiteen in enkele grote en veel kleine staatjes en zo konden de Ottomanen die al aan hun opmars bezig waren het rijk gemakkelijk binnenlopen.

Het land zou bijna vijf eeuwen onder Ottomaanse heerschappij blijven. De Ottomanen elimineerden het grootste deel van de elite en maakten het gewone volk tot slaaf van de Ottomanen. Ze beschouwden het christendom als inferieure godsdienst, dus christenen moesten zware belastingen betalen en veel christenen werden geïslamiseerd of ontvluchtten het land. Ondanks dat bleven in enkele geïsoleerde gebieden de kloosters met hun religie en geschiedenis bewaard. De Verlichting uit West Europa leidde tot een beweging die bekend staat als de Nationale Bewustwording van Bulgarije en deze beweging speelde een sleutelrol in de bevrijding van Bulgarije en resulteerde in de April Opstand van 1876. Bij deze opstand werden 30.000 Bulgaren door de Ottomanen gedood, waardoor de grootmachten wel in actie moesten komen. Omdat de Ottomanen de afspraken van de Constantinopel Conferentie afwezen, kon Rusland de Ottomanen de oorlog verklaren zonder het risico dat de andere grootmachten hun interventie af zouden keuren. De Russisch-Turkse oorlog van 1877-1878 leidde tot de vorming van de Derde Bulgaarse Staat. Op 3 maart werd een akkoord getekend en die dag geldt in Bulgarije nog steeds als Bevrijdingsdag. Omdat de andere grootmachten het nieuwe Bulgarije te groot en te machtig vonden, werd later in Berlijn een nieuw akkoord getekend, waardoor vele Bulgaren niet meer in het nieuwe Bulgarije, maar daarbuiten woonden. Deze laatste voor Bulgarije ongunstige overeenkomst heeft in veel gevallen de opstelling van Bulgarije in buitenlandse aangelegenheden bepaald.

Tussen 1912 en 1918 raakte Bulgarije betrokken in drie conflicten: twee Balkan oorlogen en de Eerste Wereldoorlog. Na een rampzalige nederlaag in de Tweede Balkanoorlog, zat Bulgarije ook bij de Eerste Wereldoorlog aan de kant van de verliezers. De oorlog resulteerde in aanzienlijke territoriale verliezen en een verlies van bijna 90.000 manschappen. De politieke onrust als gevolg van deze verliezen leidde tot een autoritair dictatorschap van Tsaar Boris III (1918-1943). Bulgarije ging de Tweede Wereldoorlog in als lid van de As, maar weigerde mee te werken aan de Operatie Barbarossa en behoedde zo zijn Joodse bevolking voor deportatie. Door de plotselinge dood van Boris III ontstond chaos in het land. Ze keerden zich tegen de verliezende Duitsers, slaagden er niet in een vredesakkoord met de geallieerden te sluiten en voldeden niet aan de eis van de Russen om de Duitsers het land uit te krijgen, waardoor de Russen het land de oorlog verklaarden en binnenvielen. De communisten grepen de macht, sloten zich aan bij de geallieerden en de monarchie werd afgeschaft.

In 1946 werd het land een een-partij socialistische staat in het door de Sovjet Unie geleide Oostblok. De snel industrialiserende Stalinistische staat was ook zeer repressief en duizenden dissidenten werden geëxecuteerd. Midden jaren 50 ging de levensstandaard aanzienlijk omhoog, terwijl de repressie werd verminderd. In de jaren 80 ontstonden voorzichtige vrije-markt initiatieven en iets later kwam er ook nationale aandacht voor Bulgaars erfgoed, cultuur en kunst. Onderdeel daarvan was helaas ook de poging om de Turkse identiteit te elimineren. Moskeeën werden gesloten en Slavische Turken werden verplicht Bulgaarse namen aan te nemen. Dit leidde tot de uittocht van 300.000 etnische Turken naar Turkije. De ineenstorting van het Oostblok in 1989 zorgde ook in Bulgarije voor de overgang naar een parlementaire democratie. In eerste instantie leidde de overgang tot een lagere levensstandaard en een magere economie, maar hervormingen leidden uiteindelijk begin 21e eeuw tot een verbetering van de economische en politieke situatie. In 2004 werd Bulgarije lid van de NAVO en in 2007 van de Europese Unie, ondanks de blijvende zorg over een corrupte overheid.