Eerste rondzendbrief Baltische Staten, Rusland, Mongolië 2010

[verzonden 24-6-2010 vanuit Vilnius, Litouwen]

Dit wordt de eerste rondzendbrief van onze reis door de Baltische Staten, Rusland en Mongolië. Voordat ik begin met het reisverhaal is het handig om even uit te leggen wie 'we' zijn, wat we doen en waarom.

Met Mercedes busje naar Mongolië

'We' zijn W. uit Sint Michelsgestel, S. en M. uit Nordhorn en Rik en Lydia uit Ede. Afgelopen vrijdag 18 juni zijn we met zijn vijven op stap gegaan voor een lange reis. We reizen met een 9-persoons Mercedes busje van Tiaratours. De bedoeling is dat we het busje af gaan leveren in Mongolië. Het busje zal de rest van zijn leven slijten in Mongolië, wij gaan met het vliegtuig weer terug naar huis. In totaal zullen we zo'n tien weken onderweg zijn.

Hoe zijn we op dat idee gekomen? Al drie jaar geleden zijn we druk in de weer geweest om een reis door Rusland en Mongolië te organiseren. Uiteindelijk lukte het niet om een goed plan te maken en is de gemeenschappelijke reis toen niet door gegaan. Rik en ik (Lydia) zijn toen met een Engelse organisatie alsnog naar Mongolië, Kazachstan en Rusland geweest; W., S. en M. hebben de studie voortgezet. Anderhalf jaar geleden zijn zij gedrieën aan de slag gegaan met Tiaratours. Tiaratours organiseert een 30-daagse autoreis naar Mongolië met personenauto's. In dertig dagen vanuit Nederland over de weg naar Mongolië is te kort als je ook onderweg nog veel wilt zien. Zij hebben dus een mooie reis door Rusland van precies 30 dagen – de maximale tijd dat een busje met transit vergunning in Rusland mag blijven – uitgestippeld. Voor Mongolië hebben S. en M. contact gelegd met Mongolia Tours die reizen op maat in Mongolië uitstippelt.

Eén telefoontje van M. was voldoende om Rik en mij ook warm te maken voor het plan. Wij wilden eigenlijk ook wel graag wat van de Baltische Staten zien, dus ook voor dat traject kwam een mooi plan. Aangezien één bus veel goedkoper was dan twee auto's en Rik en ik niet rijden bleek een 9-persoons busje de beste optie. Dankzij het aanhoudende karakter van W. is het busje met de juiste reisdocumenten en de juiste uitrusting helemaal in orde gekomen.

En zo komt het dat wij nu met zijn vijven op reis zijn en verwachten een prachtige reis te maken. En waarom we reizen? Tja, dat is gemakkelijk te beantwoorden. We houden allemaal veel van reizen, hebben ook aardig wat gereisd en hopen het voorlopig ook nog niet af te leren.

Soepel door Duitsland en Polen

Zo, nu jullie weten wie we zijn, kan ik beginnen aan de reis. De eerste dag gebruiken we om naar S. en M.l in Duitsland te reizen. Daar overnachten we met z'n allen, zodat we de volgende ochtend vroeg kunnen vertrekken. De eerste echte reisdag hebben we het langste traject van de hele reis voor de boeg. We willen in één dag tot aan de Pools-Russische grens komen, zodat we zondag vroeg ons op kunnen maken voor de eerste grensovergang naar Rusland. Dat betekent dat we zo'n 1000 km moeten rijden.

De reis door Duitsland en Polen verloopt soepel. M. en W. rijden om beurten en we schieten goed op. In Duitsland kunnen de we grens tussen het vroegere West en Oost-Duitsland nog herkennen aan de wachttoren en de grote hoge zoeklichten. Er is nu een museum van gemaakt. De grens Duitsland-Polen stelt ook weinig voor. Er staan veel gebouwen, maar die zijn allemaal leeg en op slot. Aan de Poolse kant wisselen we € 150 voor 589,50 Zloty, zodat we benzine en het avondeten kunnen betalen.

We gaan bij Sczcezin de grens over en rijden richting Elblag, ons eerste overnachtingsadres. Het landschap in Polen is veel mooier dan we ons allemaal voorgesteld hadden. Het is groen en heuvelachtig, terwijl we allemaal fabrieken, industrieterreinen, grauwe steden en zwart rokende schoorstenen verwacht hadden. We zien één zwart rokende schoorsteen en verder een mooi landschap van golvende heuvels met enorm uitgestrekte bossen en akkerland met graan, geel bloeiend koolzaad, vlas en velden vol rode klaprozen. De dorpjes die we onderweg passeren zien er vriendelijk uit. We zien nog wel de verwachte flatgebouwen, maar de meeste zijn voorzien van een fris kleurtje en ogen daardoor gelijk veel vrolijker. In de meeste dorpjes zien we rode bakstenen kerkjes. Een kerkje heeft een torenspits van hout en kan zo naar een museum. Dicht langs de kant van de weg zien we veel ooievaarsnesten en vaak zie je naast de ouder ook één of twee kleine kopjes uitsteken.

Ik ben nog een medereiziger vergeten te noemen: onze Goedele. W. heeft de Tom-Tom meegenomen en zijn Belgische Goedele leidt beurtelings W. en M. feilloos tot aan de deur van het hotel. De wegen zijn over het algemeen van goede kwaliteit en soms zelfs spiksplinternieuw. Goedele kan daar niet zo goed tegen en raakt dan volledig de draad kwijt omdat zij die weg niet kent. Ze blijft dan proberen om ons linksaf te sturen, zodat ze weer weet waar we zijn.

Grens met Kaliningrad (Rusland)

Via Fromborg, een heel aardig dorpje met uitzicht op de Oostzee, rijden we door naar de grens. Overal staat de lupine met velden vol prachtig paars te bloeien. Bij de grens valt de drukte gelukkig erg mee. Er staan een paar auto's voor ons, maar vanwege de zondag zijn er geen vrachtauto's. Eerst moeten we Polen uit. Dat gaat vrij soepel. De paspoorten worden gecontroleerd en de achterklep moet even open, zodat ze de bagage kunnen inspecteren. De Russische kant duurt uiteraard langer, maar gaat ook eigenlijk best snel. We moeten allemaal in tweevoud een bonnetje invullen met onze naam, paspoortnummer en visumnummer en natuurlijk de voornaam van je vader (erg belangrijk in Rusland). De autopapieren worden uitgebreid bestudeerd en M. moet in tweevoud een declaratieformulier voor de auto invullen. De persoonlijke in- en uitvoerbriefjes zijn zowel in het Engels als in het Russisch dus die begrijpen we wel. Het autobriefje is in het Russisch. Ze zijn echt heel sympathiek en vragen of we Russisch spreken. Als blijkt dat we het declaratieformulier niet in het Russisch kunnen lezen, komt een Engels sprekende douaneman M. stap voor stap door het papiertje helpen. Ondanks dat moet het briefje in tweevoud wel over. M.l heeft een gegeven één regel te laag ingevuld. Dat kan natuurlijk niet, zoiets veroorzaakt te veel wanorde in de administratie. Geeft niets, nu hebben we gelijk een voorbeeld voor als we Rusland vanuit Estland opnieuw binnengaan.

Bij de grens hebben ze een prachtige herdershond die graag wil werken. Als wij van loket naar loket schuiven, is een andere auto zo onverstandig om tussen twee controleposten zijn achterklep open te doen. Daarmee maak je jezelf verdacht en onmiddellijk gaat de sirene af en treedt het sirene-protocol in werking. Een lange douaneman rent onmiddellijk op de slagboom waar de auto staat af en iets er achteraan komt iets langzamer een kleinere, dikkere man, die ter compensatie van zijn lengte een enorm grote lefpet draagt. Op het moment dat de sirene begint de loeien wordt de hond dolenthousiast. Hij staat te janken en te springen en rukt zowat zijn ketting los, zo graag wil hij meedoen. Als we ons omdraaien, staan op de twee wegen vanaf de grens Rusland in, twee dames midden op de weg de weg te blokkeren voor het geval iemand slechte plannen heeft. Als een paar minuten later het alarm weer stopt, gaat de hond onmiddellijk rustig zitten. Zijn kans op een feestje is voorlopig weer verkeken.

Kaliningrad

Na vijf kwartier zijn we in Kaliningrad, het vroegere Pruisen met als hoofdstad Köningsbergen waar alle Pruisische koningen gekroond werden. De stad trok veel geleerden en kunstenaars en een van zijn beroemdste bewoners uit de 18e eeuw is Emmanuel Kant. In de Tweede Wereldoorlog is Köningsbergen in een drie maanden durend offensief grondig onderhanden genomen door het Rode Leger. In 1946 werd het grondgebied en Köningsbergen aan Rusland toebedeeld, dat het ter nagedachtenis aan een trouwe generaal van Stalin, Mikhail Kalinin, Kaliningrad noemde. Recent heeft Kaliningrad veel aandacht van de Russische regering gekregen omdat Poetin's vrouw daar vandaan kwam.

Het landschap in Rusland lijkt veel op dat van Polen, maar de huizen en de dorpjes zijn meteen anders. We zien onmiddellijk armoedige huisje en de Sovjetflats. Wel zien we dat ook hier de welvaart doorgedrongen is. Naast kleine huisjes en flats, zien we ook mooie nieuwe huizen. Opvallend is dat de tuintjes er doorgaans goed verzorgd uitzien.

Kathedraal Kaliningrad.

Als we in Kaliningrad aankomen blijkt het opeens een uur later te zijn dan we dachten. Dat gaat ons nog vaker overkomen als we alsmaar naar het oosten blijven rijden. We gaan eerst een hapje eten. Met onze lunch arriveren we in het echte Rusland. De serveerster spreekt geen woord Engels of Duits en als je wat wilt eten, moet je heel erg geduldig wachten tot er eindelijk iets komt. We hebben al besloten tot brood met kaas, als we aan de tafel naast ons een heerlijk soort drie in de pan zien. We wijzen aan dat we die ook willen en met hulp van een vriendelijke gast van een tafel verderop die Engels spreekt komen we er helemaal uit. We bezoeken de kathedraal, maken een rondvaart door de haven en bezoeken een van de weinige resterende torens van een vroeger fort. De stad is erg aangenaam en wat er aan historische gebouwen staat is de moeite waard, maar veel is verdwenen. Op dat gebied hielden de Russen wel van grondig werk. 's Avonds eten we in een soort zelfbedieningsrestaurant met heerlijk eten en aandoenlijke, levende muziek Een pianist en violist spelen samen en geen van beiden staan ze boven de stof.

Koerdische Nerung

Koerdische Nerung.

De volgende dag rijden we via de Curonian Spit (Koerdische Nerung in het Duits en Kurshsaya Kosa in het Russisch) naar Litouwen. De Spit is een lange smalle landtong van zo'n 100 km die langs de kust van Kaliningrad en Litouwen loopt en de Curonian Lagoon van de Baltische Zee scheidt. Je vindt er hoge duinen en zowel naaldbos als loofbos. We hebben vandaag lunch voor onderweg mee, dus we hebben alle tijd om stops te maken. In het dorpje Lesnoy (vroeger Sarkau) zien we ontzettend grote villa's gemaakt van ronde houten stammen. Aangezien het park op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat, mag er helemaal niet gebouwd worden, maar voor rijke Russen met voldoende smeergeld gaan altijd wel deuren open.
Bij het het Fringilla vogelringstation laat een aardige vogelringer ons zien hoe ze de vogels vangen en hoe snel het ringen en opmeten van de vogels gaat. In 1903 is het station opgezet door een Duitser en de houten hut waar hij woonde staat er nog steeds. Onze laatste stop aan de Russische kant is bij het hoogste duin, Epha's duin. Vanaf boven heb je een prachtig uitzicht op de duinen, het bos en de Curonian Lagoon aan de ene kant en de Baltische Zee aan de andere kant. Je kan ook zien hoe ze met hekjes, rasters van hout en aangeplante helm proberen om de verstuiving tegen te gaan. Als er geen bos zou staan, zouden de duinen onder invloed van de wind letterlijk weglopen. In het verleden is dat ook gebeurd en zijn hele dorpen geleidelijk aan in zee verdwenen.

Litouwen

Bij de Russisch-Litouwse grens komen we weer redelijk snel weg. Onze 'uitbriefjes' worden weer ingenomen en we krijgen van de Russen een mooi stempel in het paspoort. M. moet weer een formulier voor de auto invullen en dan mogen we door. In Litouwen, toch een EU-land, willen ze wel de autopapieren en onze paspoorten hebben. Die gaan mee naar binnen en na enige studie brengen ze die weer terug. Als we dan ook de toegang voor het Baltische gedeelte van de Curonian Spit betaald hebben mogen we door. In Nida, de eerste plaats in Litouwen, proberen we litas te pinnen. Rik en ik schrikken behoorlijk als de pinautomaat de anderen zonder enig probleem de gevraagde hoeveelheid litas overhandigt, maar wij niets krijgen. 'Your last transaction has been cancelled. Please, contact your bank', blijft het apparaat vriendelijk volhouden bij beide pasjes. Op zulke boodschappen zit je niet te wachten als je op zondagavond om zes uur je bankpas probeert.

We rijden door over de Spit die doorloopt tot Klaipéda, een grote plaats. Daar moeten we met een pont over. M. laat ons nog even gauw schrikken door te zeggen dat we 4000 lit voor de overtocht moeten betalen. Samen hebben we maar 2000 lit en niemand heeft eigenlijk een goed idee van de koers. Het is helemaal niet waar, de overtocht is gratis; aardige mensen die Litouwers. We rijden verder naar Palanga dat helemaal midden in het bos ligt. In Palanga proberen we opnieuw de geweigerde bankpassen bij een hokje van Snoras met een pinautomaat en een bewaker. Snoras is een stuk vriendelijker, rept van geen enkele gecancelde transactie en geeft ons meteen het geld waar we om vragen. Een hele opluchting.

De volgende morgen rijden we na een bezoek aan het amber-museum richting Vilnius, de hoofdstad van Litouwen. Amber wordt in Kaliningrad en in de Baltische staten veel aan de kust gevonden. Het is afkomstig uit Scandinavië. Amber is eigenlijk een fossiel restant van dennenbomen. Zo'n 40-55 miljoen jaar geleden hebben de Amber dennenbomen grote hoeveelheden hars afgescheiden die is verhard tot wat we nu amber noemen. Er zijn twee soorten amber: de amber die zich in de bomen heeft gevormd en de amber die door de bomen uitgescheiden is. Bij de amber die buiten de bomen hard is geworden kunnen stukjes plantenresten of kleine dieren (vooral vliegen) ingesloten zijn. In het museum hebben ze zalen vol met stukken amber met van alles er in. Het meest spectaculair is wel het stuk amber met een hagedisje er in.

Goedele, onze Belgische tom-tom, hebben we maar een vrije dag gegeven, omdat we zoveel mogelijk binnendoor willen rijden. Straks in Vilnius mag ze ons weer naar het hotel te wijzen. Wat we vandaag zien zijn kleine dorpjes met houten huisjes, een uitgestrekt licht glooiend landschap met afwisselend open landbouwgebieden, bosgebieden en meren. De hoog met hooi opgeladen paardenwagen en de ploeg getrokken door paarden geven het geheel een extra landelijk karakter. Overal zien we prachtige bloemen: heel veel lupine, rolklaver, moerasspirea, grote blauwe ooievaarsbek, walstro en nog veel meer. Onze lunch bij stralend weer op de uitermate luxe, door W. aangeschafte klapstoeltjes geeft je toch wel een echt vakantiegevoel.

We stoppen onderweg in Kaunas dat een mooi historisch centrum heeft. M. krijgt daar van een aardige vrouw bij een galerie een poster waarop en de dom en het stadhuis van Kaunas staan. S. en ik willen even naar de Wc. Dat kost 1 lit. We hebben een muntje van 1 en een muntje van 5. S. mag plassen, maar de vrouw wil geen 4 lits teruggeven van mijn muntje van 5. Buiten wissel ik bij een andere vrouw met een kraampje een 2 lit munt voor twee losse. Nu mag ik ook naar de Wc. Later blijkt dat ik de vrouw een muntje van 5 lit-cent probeerde aan te smeren. Nogal wiedes dat ze stug bleef volhouden!

Vilnius

De laatste 100 km naar Vilnius gaan we over de snelweg. Omdat Goedele in de war raakt op een nieuwe rondweg in Vilnius, missen we de afslag naar het hotel. We belanden in een soort achterbuurt die Goedele op haar duimpje kent. Dwars door die buurt stuurt ze ons naar het hotel, zodat wij ons afvragen in wat voor buurt ze ons hotel gezocht hebben. Later blijkt het allemaal mee te vallen. De bus kan veilig bewaakt geparkeerd worden en we zitten vrij dicht bij het centrum. Onze aanrijroute deed heel wat anders vermoeden.

Straatje in Vilnius.

In Vilnius blijven we drie nachten en de eerste dag in Vilnius splitsen we ons voor het eerst op om Vilnius te bekijken. Vilnius heeft een mooi oud centrum, prachtige vooral barok ingerichte kerken, een kathedraal en een onder- en bovenkasteel en nog een poort uit de vroegere stadswal. De opsomming van al het moois in de kerken zal ik jullie besparen. Wel aardig is om te vermelden dat de Casimir kerk in de communistische tijd gediend heeft als museum van het atheïsme. In die kerk is een crypte met een relikwie (botje?) van een ons onbekende martelaar uit 1657. Ook moet ik mijn medecursisten Spaans even melden dat ik een foto van de Turbosint (José Marís Escrivas, oprichter van Opus Dei, zo genoemd vanwege zijn snelle heiligverklaring) in een van de kerken heb gezien. Het bovenkasteel staat bovenop een hoge heuvel in de stad en bestaat uit een ruïne en een toren waarin een museum met harnassen en andere ridderdingen gevestigd is. Het uitzicht boven is als wij er zijn maar matig. Na alle dagen mooi weer zijn we vandaag bewolkt begonnen en in de loop van de dag gaat het lichtjes regenen zonder dat dat ophoudt. Dat doet niets af aan het feit dat Vilnius een heel aangename stad is met veel dingen die de moeite waard zijn.

Ik sluit deze mail maar af, ik kan blijven schrijven, maar niemand heeft zin en tijd om zulke lange mails te lezen. Mocht er iemand op de verzendlijst staan die liever geen mails krijgt, laat het dan vooral even weten, dan schrappen we de naam. Gewoon de mail ongelezen weggooien mag ook. We zullen jullie na thuiskomst niet overhoren.