Elfde rondzendbrief Peking - St Petersburg 2007

[verzonden op 3-9-2007 vanuit Turkestan, Kazachstan]

Het visumverhaal

Zo, het is nu tijd voor het visumverhaal. Het probleem is simpel. In mijn paspoort staan de goede data: 18-08 tot 16-09. In Rik's paspoort heeft iemand een verschrijving gemaakt en staan de data 10-08 tot 8-09. Volgens planning verlaten we Kazachstan 12-09, dus Rik's data moeten gecorrigeerd/aangepast worden.
De visumdienst (die we gemaild en via onze zwager gebeld hebben) heeft beloofd dat er bij aankomst in Almaty op zondag een brief van de consul voor ons klaarligt met een gecorrigeerd visum. Die brief ligt er niet en na opnieuw mailen met de visumdienst vinden we dinsdagavond een mailtje dat de consul 'nog bezig is om het probleem op te lossen'.

Op zondag kunnen we niets meer doen, op maandag gaan we actie ondernemen. Omdat de brief beloofd is, stelt Sacha eerst voor om naar de visumdienst te bellen. Gezien het tijdsverschil kan dat pas om 2 uur 's middags en dan is er al veel tijd verloren gegaan. We besluiten dus om 's morgens om half 9 op pad te gaan naar de immigratie. Het adres hebben we in de Lonely Planet gevonden en we worden doorgestuurd naar de 4e. Daar zit inderdaad de immigratie, maar die kan/wil ons niet helpen en stuurt ons door naar de registratie. Ook dat kantoor weet Sacha te vinden. We zijn er om voor half 10. De registratie opent pas om 10 uur en er staat een grote meute mensen te wachten. Er staat ook een man met een lijst waarop Sacha als nr. 17 intekent. Er lopen voortdurend mensen in en uit, maar de meute blijft wachten. Om kwart voor tien stort de meute zich naar binnen, wij dus ook. Maar deze kudde komt voor iets anders, wij moeten samen met een grote groep nog wachten.
Om 5 voor 10 vecht onze groep zich naar binnen. Binnen zijn talloze loketten, de meeste met nummers en een Russische lijst wat je er kan doen. Wij hebben geen notie waar aan te schuiven, maar Sacha kan lezen dat we ons aan moeten sluiten bij de kudde voor loket 4.

Om 10 uur installeert Strenge Official zich achter het dichte luikje van loket 4. Hij opent even later het luikje, pakt een paspoort aan en schuift een formulier terug. Het luikje gaat weer dicht. Vervolgens gebaart hij dat iedereen naar een loket zonder nummer moet. De hele kluwen rolt ellebogen vechtend over elkaar heen naar het nieuwe loket. Onder deze omstandigheden neem je snel de lokale gebruiken over!
Strenge Official loopt naar dit loket. Nu komt het leukste onderdeel van zijn werkdag. Hij wijst iedereen weer terug naar loket 4, de meute in vertwijfeling achterlatend. Wij blijven voor het ongenummerde loket staan, Sacha gaat op onderzoek uit. Uiteindelijk blijken we voor het goede loket te staan. We moeten nu een kopie van beide paspoorten en beide visa hebben. Verder moet er een volgens een strikt voorbeeld opgestelde, Russische verklaring geschreven worden, waarin we beargumenteren waarom we de uitbreiding willen. In het registratiekantoor hangt een hele muur vol met 38 verschillende voorbeeld verklaringen en voorbeeldformulieren, alle in het Russisch. De verklaring die Sacha voor ons opstelt moet in tweevoud met de hand geschreven worden. Ga dat maar eens proberen zonder Russische gids.

Als dat allemaal klaar is, gaan we terug naar het loket. Dit keer moeten we wel bij loket 4 zijn. Strenge Official keurt de kopieën, beoordeelt de verklaring en neemt Rik's paspoort in. Woensdag mogen we terugkomen. Dat is te laat, want we vertrekken woensdagochtend. Met een verbazingwekkende soepelheid zegt de man dat we dan morgen (dinsdag) mogen terugkomen. Op Sacha's Russische verklaring staat echter al een stempel met 29 augustus. Sacha gelooft dat wel. Rik blijft aandringen en op Sacha's herhaald verzoek, verandert Strenge Official met de hand de 29 in 28. Op zijn exemplaar staat nog steeds 29. We verlaten het kantoor. Voor vandaag is het gedaan en om tegen 12-en kunnen we aan de leuke dingen beginnen.

Op dinsdagmiddag gaan we terug om het paspoort weer op te halen. Om 4 uur staan we weer bij loket 4 dat gesloten is. Van andere mensen hoort Sacha dat het om 5 uur open gaat, maar nu staan we tenminste vooraan en komen we hopelijk voor sluitingstijd (7 uur) aan de beurt. Een van ons blijft posten voor het loket, zodat we zeker zijn van de eerste plaats. Om tegen vijven vangt Sacha een antwoord op bij loket 5: loket 4 opent om 6 uur. Het tweede uur wachten voor het gesloten loket gaat in. Naast ons is loket 5 zeker een half uur met een en dezelfde bezoeker bezig. De rij erachter blijft geduldig wachten. De volgende drie gaan sneller. Na beoordeling van hun formulier schudt de official nee en wuift ze met een simpel handgebaar weg, sluit het raampje en heeft nu tijd om uit het raam te kijken.

Om 6 uur herkennen we Strenge Official. Met een boodschappenmand vol paspoorten neemt hij plaats achter loket 4 en begint de hele mand op land te sorteren. Onze ogen doorboren de paspoorten op zoek naar het paspoort van Rik met de duidelijk herkenbare gele sticker. Als de mand leeg raakt, begint de paniek toe te slaan: er is geen gele sticker. Rik roept gelijk: 'Zie je wel, de datum van de 29e'. Na de sortering gaat het luikje open en Sacha overhandigt ons exemplaar van zijn handgeschreven verklaring. Strenge Official schudt zijn hoofd. Wij hebben alleen een exit-visum, daarvoor moet je bij het nummerloze loket zijn waar niemand zit. Hij doet de entry en exit visa. Waarom iemand die al in Kazachstan is nog een entry visum nodig heeft, snappen we niet, maar op dat moment interesseert ons dat ook niet.
We staan opnieuw te wachten voor een gesloten loket, terwijl Strenge Official aan iedereen paspoorten uitdeelt. We zien de klok maar doortikken en om 7 uur sluiten ze hier onverbiddelijk. Om 10 voor half 7 staan we nog steeds voor een gesloten nummerloos loket, de klok loopt door tot half 7, 10 over half 7 en er gebeurt niets. Op z'n zachtst gezegd voelen we ons ongemakkelijk, maar zeg maar gerust dat we flink in ons rats zitten. Morgen vertrekt de groep (met Sacha) voor een bushcamp zo'n 300 km hier vandaan. Wat doen wij hier zonder paspoort in Almaty met een registratie waar je alleen met Russisch terecht kan en waar niemand wil luisteren, niemand wil helpen en iedereen je alleen maar voor zijn loket weg wil hebben?

Van zijn buurvrouw hoort Sacha tot zijn verbazing dat ze opkijken tegen (Russische) buitenlanders en dat hij daar en daar moet informeren. Hij gaat meteen en krijgt als antwoord op zijn geklop te horen dat 'ze eraan komen'. Arme Official was per ongeluk in slaap gevallen en is nu door Sacha wakker gemaakt. Om kwart voor 7 verschijnt Wakkere Official met een iets minder vol mandje paspoorten. Onze ogen priemen in zijn mand en na een halve mand nutteloze paspoorten roep ik 'Ik zie de gele sticker'! Om 10 voor 7 mag Sacha opnieuw zijn verklaring overleggen. Wakkere Official leest en reikt naar Rik's paspoort, maar .... er moet eerst betaald worden bij een ander loket. Rik en Sacha gaan betalen, ik blijf half voor het loket staan met het paspoort binnen handbereik. Voor mijn gevoel duurt het zeker een kwartier voor Rik en Sacha terug zijn, maar dat kan niet want het is nog steeds voor 7-en. Sacha schuift op mijn plaats en overlegt voor de derde keer de verklaring, nu voorzien van een rekening van 546 Tenge voor het visum en een onbegrijpelijke bankcommissie van 150 Tenge (samen ongeveer 4,5 euro). Wakkere Official bekijkt zorgvuldig de nota en dan krijgt Sacha Rik's paspoort terug. We checken alles zorgvuldig. Er is een nieuw visum van 08-09 (oorspronkelijke afloopdatum) tot 16-09 en het immigratiebriefje zit er nog in. Als je dat briefje kwijt bent, heb je opnieuw een erg groot probleem op te lossen. Om vijf voor 7 stappen we MET PASPOORT heel erg opgelucht naar buiten. Dit heeft een jaar van ons leven gekost! Om de goede afloop te vieren gaan we met Sacha een pilsje drinken. Een memorabele en slopende middag!

Over Kazachstan

Nu we al een tijdje in Kazachstan zijn, moet ik jullie ook wat over het land vertellen.
Kazachstan is een enorm land met een oppervlak van 2.7 miljoen km², 65 keer zo groot als Nederland. We hebben een grote aan twee kanten bedrukte kaart bij ons met een schaal van 1 op 2.000.000. Als je Nederland op zo'n kaart zou tekenen, zou je voor de afstand Maastricht Groningen (350 km!) maar 17,5 cm nodig hebben.
Kazachstan is rijk aan delfstoffen. Er zit ontzettend veel olie, gas en kolen in de grond en er is een massa aan verschillende mineralen, zoals zink en wolfraam. In de vruchtbare streken is er landbouw. Het overgrote deel van Kazachstan bestaat uit steppe, half woestijn en woestijn met de nadruk op de steppe.

Begin 20e eeuw heeft Kazachstan zich aangesloten bij Rusland en na inlijving bij de USSR heeft Rusland het land stevig onder de duim gehouden.
In de Stalinistische tijd is het onbegrijpelijke besluit genomen dat de nomaden hun zwervend bestaan op moesten geven en op een klein stukje hun toegewezen grond bij een huis hun vee moesten hoeden. Daarmee werd een eind gemaakt aan een oude traditie van extensief grondgebruik met alle dramatische gevolgen van dien. Twee miljoen mensen zijn de hongerdood gestorven en zeker een miljoen zijn naar de buurlanden gevlucht.
Het nu nog legere land kon goed gebruikt worden om mensen te deporteren. Ook daarvan zijn er heel veel door honger en kou omgekomen.

Met een voor het Stalinistische regime zo kenmerkende achteloosheid waar het mensenlevens betreft zijn in Kazachstan ook kernproeven uitgevoerd. Vanaf 1949 zijn rondom Semipalatinsk bovengrondse kernproeven uitgevoerd tot aan 1963. Pas in 1992 is een actiegroep er in geslaagd de kernproeven echt te stoppen. Inmiddels is het gebied 'schoon' verklaard.
Een ander rampverhaal is de bekende opdroging van het Aralmeer. Rusland dat zich als katoennatie wilde onderscheiden, heeft km's (open) irrigatiekanalen aangelegd om het gebied te veranderen in een katoenplantage. Het water in de open kanalen was in het hete land al verdampt voordat het EEN katoenplant kon bereiken. Het meer is nu geslonken tot de helft van zijn oorspronkelijke oppervlak en ernstig verzilt.

In 1992 is Kazachstan onafhankelijk geworden en inmiddels is het een redelijk welvarend land dankzij de olie, de mineralen en de landbouw. De jaarlijkse economische groei bedraagt de laatste jaren zo'n 10%.
Verder is Kazachstan het land van de appels en de tulpen. Almaty (vroegere hoofdstad) heette vroeger Alma Ata wat 'vader van de appel' betekent. De Kazachstaanse appels (aport) stonden bekend om hun smaak en grootte (2 à 3 in een kilo). Tegenwoordig vinden de Kazachstanen de buitenlandse appels meer trendy.
Ook onze tulp komt oorspronkelijk uit Kazachstan en niet uit Turkije. Waarschijnlijk zijn ze vanuit Kazachstan naar Turkije gebracht. In het voorjaar schijn je ze hier veel te kunnen zien in het wild, maar dat hebben wij gemist.

Op zich heeft het land een democratie met een parlement, een regering en een president. Al sinds de onafhankelijkheid in 1992 is Nursultan Nazarbajev hier president en hij heeft veel macht. Vanaf zijn 29e (hij is nu 67) zit de als ingenieur geschoolde NN al in de politiek. In de communistische tijd is hij 1e secretaris, een belangrijke minister en later president geweest. Hij moet dol zijn op zijn vak. Hij heeft bij wet geregeld dat hij levenslang president blijft. Eigenlijk is het een soort dictator, maar wel een die de goede dingen voor het land doet, zowel voor wat betreft de binnenlandse als de buitenlandse politiek. Iedereen lijkt dan ook wel zo'n beetje tevreden met hem.

Terug naar de reis

Met de reis gaan we steeds dichter richting Almaty. Vanaf het meertje op de steppe waar we twee nachten zijn geweest, gaan we verder richting zuiden. De bedoeling is om naar Lake Alekol te rijden en daar twee nachten te blijven. Aangezien de organisatie de reis dit seizoen voor het eerst doet, weet die ook niet wat je kan verwachten.
Het meer is een groot zoutwatermeer. Er omheen is oneindig veel vlak steppeland zonder enige vorm van schaduw of beschutting en de temperatuur loopt inmiddels overdag op tot ver in de 30 graden. Geen plaats dus om te blijven. Na de nacht breken we op, op zoek naar een plek in de uitlopers van de bergen zo'n 300 km voor Almaty. Even voorbij Taldyqorgham slaan we af en we rijden door een mooi dalletje met onderin een beekje en aan weerszijden prachtige groene heuvels.
In het dalletje staan huisjes, maar nog veel meer ruïnes van huizen en steenhopen. We veronderstellen dat dat het resultaat van een aardbeving in het verleden is. Het dalletje heeft EEN probleem: nergens is een vlak stukje of weitje waar we kunnen kamperen. Uiteindelijk stoppen we om kwart voor 8 bij een gesloten ijzermijn op een ondergrond van stenen.

Strandje waar we kamperen.

Overigens zijn wij een van de weinigen (de enige twee?) die het niets vinden. De rest gaat enthousiast het vieze meer in voor een 'swim', en volop kleren wassen, terwijl we over een dag in een hotel in Almaty zijn.
's Avonds krijgen we nog een totaal onverwachte zandstorm met regen te verduren. We hangen weer met 8 man aan het zeil, terwijl vier andere mensen nog net het tentje van Ada (inmiddels het vriendinnetje van Joost) en Joost weten te redden voor het het meer inwaait. Terwijl Ada samen met drie anderen het tentje weer in de storm en regen proberen te herstellen, schuilt flinke Joost binnen in de truck. Er kan nog wel een 'Thank you, guys' af als alles geregeld is, maar zelf steekt hij geen poot uit wat op zich typerend voor hem is. Het mag duidelijk zijn dat wij Joost niet meer zo aardig vinden. Ada vindt dat kennelijk nog wel, maar die wordt ooit ook nog wel wijzer.
Even plotseling als het noodweer opkomt, is het ook weer over. Na een minuut of 5-10 is het windstil en is de lucht veel warmer dan voor de storm.

Het landschap verandert de laatste dagen maar weinig. We rijden door een eindeloos uitgestrekt steppenlandschap met inmiddels geel gras en struikjes. Vanaf het vieze meer rijden we in een paar uur naar Almaty. Over Almaty zelf horen jullie de volgende keer, want deze mail begint onfatsoenlijk lang te worden.

De reden dat ik nu zoveel tijd had, komt door een staartje van het visumverhaal. Ik had al verteld dat het immigratiebriefje dat je bij binnenkomst in het land krijgt van vitaal belang is. Nu blijkt dat Rik's visum wel goed is, maar ... op het immigratiebriefje staat nog steeds de datum van 08-09. Rik is nu samen met Sacha (en twee andere groepsleden met een fout immigratiebriefje) naar de politie (hier in Turkestan) geweest. Uiteindelijk bleek de goede datum al op de achterkant van het briefje gekriebeld te staan. Toch is Rik er twee uur voor onderweg geweest.

We duiken nu weer een week of meer onder en hopelijk kunnen we jullie dan over een poosje weer opnieuw berichten vanuit Rusland.