[14-9-2007, Samara]

Bij het ontbijt komt Claire melden dat we onze kamersleutel bij ons moeten houden, maar ze kan niet vertellen waarom. Later weet iemand meer te melden: het hotel is overboekt en met het afgeven van je sleutel, loop je het risico dat je kamer in beslag genomen wordt. We houden de sleutel nu dus maar bij ons, schoongemaakt werden de kamers toch al niet.

Vandaag gaan we met de hele groep naar de Stalin bunker. De Stalin bunker is in 1942 in negen maanden tijd gebouwd. Het is een gigantisch ondergronds complex met eerst vijf ondergrondse etages, met een verbindingsgang naar een ander ondergronds complex. Van daaraf ga je nog veel dieper, tot je op 11 etages onder de grond uiteindelijk helemaal beneden bent. Vanwege de bedreiging van Moskou in de Grote Patriottische Oorlog (WOII) is Samara in die tijd de tweede hoofdstad van Rusland geworden. Heel de partijtop en alle ambassades zijn naar Samara verhuisd, waarbij de partijtop in de bunker zat. We mogen alles zien en fotograferen. We zien de kamer van Stalin die helemaal volgens zijn Moskouse kamer is nagebouwd. Zelfs inclusief de deuren die daar waren naar andere vertrekken. Omdat hier de ruimte beperkt is, zijn er gewoon loze deuren in de kamer gezet. Ook de grote vergaderkamer 11 verdiepingen ondergronds is intact. Er hangt een enorme en gedetailleerde landkaart met daarop de troepenbewegingen. Vanaf de andere wand kijken de portretten van Marx, Engels en Lenin toe of alles goed gaat. Zo komt een stuk geschiedenis tot leven.

[14-9-2007, Samara]

uit Wikipedia

Op 17 september 1941 liet Sjostakovitsj via Leningrad Radio weten ‘ik heb zonet de eerste twee delen van een grote symfonische compositie voltooid. Als het mij lukt deze te af te maken, als ik er in slaag een derde en een vierde deel toe te voegen, dan kan ik dit misschien mijn 7de symfonie noemen. Waarom vertel ik u dit? Omdat de luisteraars die nu naar mij luisteren weten dat het leven in onze stad normaal verloopt’. Een stukje opgelegde propagandapraat zonder weerga.

De opmars van de Duitsers vertraagde Sjostakovitsj compositietempo. Omdat de stad voor en gedurende het beleg zo gevaarlijk was, wilden de autoriteiten Sjostakovitsj en andere prominenten evacueren. Pas eind september 1941 stemde hij hier in toe. Op dat moment had hij drie delen van de symfonie voltooid. Het vierde deel kostte hem veel energie maar hij slaagde er uiteindelijk in het af te maken op 27 december 1941.

Sjostakovitsj werd eerst naar Moskou overgebracht en later naar Koejbysjev (vanaf 1991 Samara genoemd) waar hij de finale van het werk in december 1941 voltooide. Hij speelde het werk aan enkele vrienden voor en ook aan de dirigent die later de première zou leiden. Zij vonden dat de finale niet optimistisch genoeg was en dat Sjostakovitsj solisten en een koor moest toevoegen om die sfeer te bereiken. Hij legde dit – zoals altijd – terzijde als zijnde ‘waardevolle observaties’ waarna hij zijn eigen plan trok. Op 5 maart 1942 ging het werk in première in dezelfde stad. Het geëvacueerde orkest van het Bolsjojtheater van Moskou voerde het werk uit onder leiding van de dirigent Samoeil Samosoed. Sjostakovitsj had liever gehad dat het Leningrad Philharmonisch Orkest onder leiding van Jevgeni Mravinski de première zou verzorgen, maar hij zag gezien de omstandigheden ook wel in dat dat te veel gevraagd was. Hij had niet zo’n vertrouwen in Samosoed als dirigent voor symfonisch werk; hij vond hem meer geschikt als ballet- en operadirigent. Op 29 maart 1942 volgde de première in Moskou en op 9 augustus 1942 in het belegerde Leningrad.