[5-11-2015]

Foto: genummerde plaatsen in een groepszaal.

Aansluitend daarop gaan we naar de Tuol Sleng gevangenis, ook aangeduid met S21. Deze voormalige school is door de Rode Khmer gebruikt als gevangenis en was een van de grootste. Is de gevangenis op zichzelf al angstaanjagend genoeg, het rijke fotomateriaal bezorgt je echt rillingen. De meest gruwelijke martelingen die een normaal mens niet kan verzinnen werden hier toegepast. Vastgeketend werd je met ijzeren staven of elektroshocks bewerkt, nagels werden uitgetrokken waarna de wond met alcohol werd overgoten, mensen werden ondersteboven opgehangen tot ze bewusteloos raakten en dan in een diepe bak met stinkend water gedompeld, tepels werden met een tang afgeknepen. Alles was er op gericht om mensen te laten bekennen. Bekende je niet (meestal hadden mensen geen idee wat ze zouden moeten bekennen), werd je mishandeld en uiteindelijk vermoord, 'bekende' je wel, golden dezelfde maatregelen. Op de eerste twee etages zijn piepkleine individuele cellen Op de etage daarboven zijn de groepszalen voor 'heropvoeding'. Mensen moesten daar hutje aan mutje in liggen, elk op de hun toegewezen plek. De galerijen op alle etages zijn dik afgezet met prikkeldraad om te voorkomen dat de wanhopige gevangen zelfmoord konden plegen. Het eten bestond uit 'soep'. Water waarin je de rijstkorrels kon tellen. Het hele verhaal wordt nog aangrijpender, omdat onze gids de Rode Khmer tijd als tienjarige jongen heeft meegemaakt. Zijn vader en een aantal broers zijn door de Rode Khmer omgebracht. Zijn zuster is in het ziekenhuis gestorven, daags nadat zij hem gevraagd had om een sinaasappel. Met gevaar voor eigen leven heeft hij een sinaasappel gestolen en toen hij haar die wilde brengen werd hij verwezen naar de grote stapels stinkende lijken waar zijn zuster tussen moest liggen. Hij heeft haar nooit gevonden.

Je krijgt diep respect voor de veerkracht van deze mensen die zoveel meegemaakt hebben en toch nog de draad weer op weten te pakken. Van Tuol Sleng zijn zeven overlevenden. Een van hen is een technicus, die de Rode Khmer niet konden missen, omdat hij typemachines en andere zaken kon repareren. Hij is inmiddels 85, maar ziet er nog uitzonderlijk goed uit. Hij is dagelijks in het museum om over zijn gevangenschap te vertellen en heeft zijn verhaal ook te boek gesteld.