Als op een kaart icoontjes voorkomen, kun je meestal daarop klikken om enig houvast te krijgen over die plek op de kaart.

Soms bevat die informatie dan ook een link naar de betreffende webpagina.

[24-11-1996, Tamale]

Een aandoenlijke kiosk met brillen in Tamale.

Gisteren bij de grens wilde de douane alles in en aan de truck zien. Er is met name belangstelling voor het eten en een van de beambten wil wel een proefmonster nemen, maar na de uitleg over het gevriesdroogde voedsel ziet hij ervan af.
De hoofdbeambte in burgerkleding krijgt een van de kledingstukken (jackje) die we speciaal hebben meegenomen om weg te geven. Het valt in goede aarde, maar hij wordt er wel op gewezen dat hij zijn mond moet houden tegenover de anderen, want zoiets zit er natuurlijk niet voor iedereen in!

[24-11-1996, tusen Tamale en Kintampo]

Als we weer instappen in de truck worden we staande gehouden door een man met een frivole witte pet. Hij blijkt mijn adres te willen, want hij heeft een penvriend nodig. Als adres geven we naam, postcode + huisnummer en land op, kunnen ze wel brieven schrijven maar je niet direct opzoeken (ook daar hebben we al eerder slechte verhalen over gehoord, dus zijn we maar liever voorzichtig).

Ik krijg ook zijn adres, dat is erg ingewikkeld, want hij vertelt dat hij een nomadische fotograaf is. Hij heeft ook inderdaad een camera om: een minstens dertig tot veertig jaar oude Russische camera, waarvan Rik zeker weet dat hij niet werkt. Ik heb dus nu een fotograaf die geen foto's maakt, zonder vast adres als penvriend. Da's toch wel apart.

[24-11-1996, omgeving Kintampo]

Gisteren kwamen we rond 17.15 in Bolgatanga aan. Omdat niemand cedi's had zou ik 200 $ wisselen en verdelen onder de groep. De bank bleek al dicht te zijn en de manager niet te vinden. Aangezien ook de volgende dag (zondag) de bank gesloten zou zijn, moesten we wat zwart gaan wisselen. We werden in de schemering meegeloodst naar een plek tussen de verlaten marktkramen. Een 100 dollarbiljet werd afgekeurd vanwege een minuscuul stempeltje. De koers bleek heel ongunstig, maar twee dagen zonder geld met twintig man was ook niet mogelijk.
Iedereen in de buurt moest bijdragen om de 160.000 cedi's bij elkaar te sprokkelen. Mannen met dikke buikportemonnees telden razendsnel stapeltjes van verschillende dikte (vanwege verschillende coupures). Uiteindelijk keurig het juiste bedrag gekregen.

[24-11-1996, omgeving Kintampo]

Huisjes hier niet meer rond, maar rechthoekig.

[24-11-1996, omgeving Kintampo]

De marktjes in kleine plaatsen zijn ontzet­tend leuk. De mensen vinden het doorgaans wel leuk dat je komt kijken, willen weten wat en waarvoor dingen zijn en rekenen de lokale prijs als je wat koopt. Soms raak je daarvan in de war. Zoals bij een mevrouw met sinaasappels. Ze had ze van 100 en 200 cedis. 1000 cedis is fl 1,00. We besloten royaal te doen en een stapeltje (alles gaat hier in aantallen van vijf tot vijftien ongeveer) van die van 200 te nemen. Het waren er vijf, dus geef ik 1000 cedis. Vervol­gens krijg ik het stapeltje van vijf plus een losse extra en 800 cedis wisselgeld. We hebben dus zes sinaasappels voor 20 cent!

Wat later komt een wat ouder mevrouwtje mompelend op me af. Ik heb geen idee wat ze zegt en veel mensen spreken je aan. Ze wijst naar me en maakt een soort buiging. Vervolgens valt ze op haar knieën, maakt weer een buiging en houdt haar handen op. Ik geef haar een van de sinaasappels, want ik weet ook niets anders te bedenken. Kennelijk heb ik haar goed begrepen, ze buigt nogmaals, staat op en is in het niets verdwenen. Zulk soort dingen gebeuren er eigenlijk heel vaak: geen heel spectaculaire dingen, maar van die verrassende kleine dingen, die wel voortdurend indruk op je maken.

[24-11-1996, omgeving Kintampo]

Als we stoppen. blijft de belangstelling onverminderd groot.
De kinderen vragen hier veel minder om 'giften' dan in de eerdere Franssprekende landen.

[25-11-1996, richting Kumasi]

Vijftien bananen voor 50 cent.

[25-11-1996, Manso]

Afgelopen nacht in de buurt van Manso gekampeerd op het sportveld van een schooltje. Een groep kinderen was daar een soort korfbal aan het spelen en de leraar zei dat we konden kamperen zodra de wedstrijd was afgelopen.
Het is de eerste keer dat we bij het 'wild' kamperen in een dorpje staan en de godganse avond staan minstens tweehonderd kinderen te kijken hoe je je tent opzet, hoe je kookt, hoe je eet, hoe je zit, hoe je koffie drinkt. Voor even is het wel leuk, maar na een paar uur word je het geduw en het gevraag 'what is your name?' 'please, write down your address' wel zat. Pas als wij de tent ingaan, gaan ze naar huis, 'the show is over'.

Lang gesproken met ene zeer vriendelijke farmer die erg goed Engels sprak. Hij was erg verbaasd dat we in Nederland geen yams en zoete aardappelen als basisvoedsel aten.

[25-11-1996, Manso]

Gisteren hebben we bij een 'cola-stop' bijna een half uur gediscussieerd met twee Ghanese jongens van begin 20. Ze willen, als ze horen dat wij uit Nederland komen, dat wij bemiddelen voor hun zodat zij ook naar Nederland kunnen. Daar kunnen ze rijk worden en hun vrouw en kinderen onderhouden. In Ghana lukt ze dat niet. We hebben uitgelegd dat dat zo niet werkt en dat veel Ghanezen in Nederland werkloos zijn en niet rijk, maar dat de verhalen over de mislukking hun niet bereiken.
Het is een boeiende discussie omdat er over en weer argumenten aangedragen worden en er ook echt geluisterd wordt. Na een poosje is de eerste ervan overtuigd dat hij beter in Ghana kan proberen rijk te worden. Als het hem in Ghana niet lukt, lukt het hem ook niet in Nederland. Nu zegt ook hij tegen zijn maat dat wij gelijk hebben. Zijn maat heeft nog het idee dat wij wel kunnen bemiddelen voor een baan, maar als we uitleggen dat ook wij geen baan hebben, stelt hij zijn mening bij, zeker als we hem vragen waar hij dan wil wonen, hoe hij aan geld wil komen en dat bij ons alles duurder is. Het is heel apart om zo in Ghana hierover te praten; tot nu toe bestond de discussie uit: "Donnez moi un bic" (geef me een pen) met als antwoord "Je n'ai pas un bic" (ik heb geen pen). Voor mijn gevoel is het ons ook gelukt om (oprecht gemeend) een waarheidsgetrouw beeld te geven van wat een Ghanees in Nederland kan.

[25-11-1996, richting Kumasi]

Helaas hebben we even daarvoor bij een kraampje langs de weg al vijftien bananen gekocht.