[14-15-16 mei 1998]

Foto: mozaïek in de Aya Sofia.

Onze eerste stop in het Europese deel van Turkije is Istanbul. In Istanbul hebben we twee dagen. Meestal kom je in grote steden tijd tekort, maar hier heb je echt een week nodig. De allergrootste hoogtepunten Aya Sofia, Blauwe moskee, museum, bazaar en Topkapi paleis bezoeken we wel, maar er blijft nog zoveel over om te zien. Bovendien hebben we ook pech. We lopen graag in steden, je kan de stad dan een beetje ‘proeven’. We willen naar de Kariye kerk, die een stukje van de andere toppers af ligt, en gaan dus lopen. Het is verder dan we denken, bijna twee uur lopen, en als we er om 2 minuten voor 4 zijn, blijkt de kerk (nu museum) om 4 uur dicht te gaan. Ik bedel of we nog even mogen kijken. Dat mag, maar de portier staat gelijk achter ons, hij wil de volledige toegangsprijs hebben voor onze paar minuten. We hebben nu alleen gezien dat de kerk met de mozaïeken en fresco’s erg mooi is.

[16 mei 1998]

Foto: ingang van Topkapi museum.

In het Topkapipaleis alleen al kan je een dag zoet brengen. Het harem (waar de sultan met zijn vrouwen, concubines, kinderen, etc. woonde) kan je alleen in grote groepen met een gids bezoeken. De vertrekken (nog gedeeltelijk ingericht) zijn prachtig met veel blauw tegelwerk en grote ronde koepels als dak. Buiten het harem zijn nog veel meer gebouwen, gedeeltelijk ingericht als museum: kroonjuwelen, miniaturen en een soort relikwieënmuseum. Dat laatste is erg leuk: massa’s doosjes met haar en baardhaar van Mohammed, de voetafdruk van Mohammed, de sabels van massa’s profeten, kleren van de profeet en de staf van Mozes. Is veel uit dezelfde tijd vergaan, zo niet deze relikwieën. Alles glimt, is compleet en ziet er als nieuw uit. Om aan te geven dat het museum een gewijde plaats is, zit een voorbidder in een soort telefooncel uit de koran voor te lezen (eigenlijk meer te zingen). Hij bladert inderdaad van achteren naar voren.

Aan het harem is nog het verhaal van ‘de Kooi’ verbonden. In de Ottomaanse tijd was broedermoord een geaccepteerde regel voor de regerende sultan. De heersende sultan vermoordde zijn broers om ruzie over opvolging en intriges te voorkomen. Als alternatief bedachten ze in Topkapi ‘de Kooi’. Na de dood van de regerende sultan volgde zijn oudste zoon hem op. Zijn jongere broers werden met doofstomme bediendes en een harem van concubines opgesloten in de kooi, tot het hun beurt was (na overlijden oudere broer) om te regeren. Niemand mocht ‘de Kooi’ uit, ook de concubines niet, tenzij ze zwanger waren. In dat geval werden ze verdronken.
De meeste sultans kwamen goed gestoord uit ‘de Kooi’. Osman II hield van boogschieten, maar alleen op levende objecten, zoals gevangenen en zijn eigen pages. Hij is zelf ook vermoord. Zijn opvolger was nog gekker, en is ook vermoord. De meest gestoorde van allemaal was Ibrahim de Krankzinnige die 22 jaar in ‘de Kooi’ gezeten heeft. Hij was er zo van overtuigd dat hij buiten ‘de Kooi’ meteen vermoord zou worden, dat ze hem met geweld uit ‘de Kooi’ moesten sleuren. Zijn regering werd gekenmerkt door seksuele excessen en politieke blunders. Wantrouwig was hij ook: nadat er gefluisterd werd over een intrige binnen zijn harem, liet hij (op één favoriete na) al zijn 280! (nogal wiedes dat je daarvan na 22 jaar gestoord bent) concubines verdrinken in de Bosporus. Sultan zijn is ook niet alles!