[29-5-2017]

Op de dag dat we uit Balchik vertrekken ontbijten we om 8 uur – eerder lukt hier niet – in het hotel. Onze eerste stop staat opnieuw niet in het programma, maar Vladimir dacht dat wij het wel de moeite waard zouden vinden en dat is helemaal waar. Het Aladzha klooster is een klooster dat volledig in de rotsen is uitgehouwen. In het bijbehorende museum staan duidelijke tekeningen en een maquette van hoe het klooster in elkaar zit en later kunnen we in de rotswand de kerk, de monnikencellen, de refter en de keuken goed herkennen.

[29-5-2017]

Als we na afloop de trap aflopen, zie ik zomaar een klein slangetje. Dat slangetje willen we graag op de foto, maar slangetjes houden niet zo van poseren. Dankzij Vladimir weten we daar een trucje op. Ik zet mijn voet vlak naast het slangetje. Omdat slangen geen voeten hebben, hebben ze weinig verstand van wandelschoenen. Ze denken ‘Kijk eens aan, daar is opeens een mooi holletje waarin ik lekker kan verdwijnen’. Ze kruipen onder de schoen, rollen zich op en blijven tevreden liggen. Rik kan dan zijn fototoestel instellen en als dat geregeld is, til je je voet voorzichtig op. Het slangetje is stomverbaasd dat zijn mooie schuilplaats zomaar wegvliegt en blijft doodstil liggen in de hoop dat het vanzelf weer goed komt. In die tijd kan je foto’s maken. Na een poosje beseft het slangetje dat zijn schuilplaats niet meer terugkomt en gaat op zoek naar een ander plekje. Het blijkt een klein addertje te zijn, een vrouwtje met een groene staartpunt.

[29-5-2017]

Foto: 'versteend woud' bij Pobiti Kamani.

Ook het petrified forest is geen geplande stop, maar te bijzonder om te missen. Het is een plek met uitermate fijn en rul zand waar verspreid in het landschap hoge, ronde steenzuilen staan. In het zand liggen holle ‘boomstammen’ van steen. Hoe de formaties zijn ontstaan, is niet echt duidelijk. Geologen van de hele wereld komen naar deze plek om de stenen te bewonderen en volgens het informatiebord zijn er zeker 15 verschillende theorieën over hun ontstaan. Een ding is duidelijk: het mag een versteend woud heten, maar het zijn geen versteende bomen. Voor de rest blijft het ontstaan voor ons in raadselen gehuld.

[29-5-2017]

In de omgeving van Belogradets passeren we een enorm veld met rood bloeiende klaprozen. Gezien de afstanden tussen elektriciteitsmasten, moet het bloeiende veld ongeveer 700 bij 400 meter zijn.

[29-5-2017]

Om 2 uur wordt het, na de ongeplande bezoeken aan Aladzha en Pobiti Kamani, tijd om aan ons dagprogramma te beginnen met een bezoek aan Pliska. Pliska, gesticht door Khan Asparuh, was tussen 681 en 893 de hoofdstad van het Eerste Bulgaarse Rijk. Tijdens zijn glorietijd had de stad, omgeven door een lage wal met daarbinnen een stenen fortmuur, een oppervlakte van bijna 22 km². En alhoewel de stad uitgroeide tot een flinke stad, was het geen vreedzame omgeving. De Bulgaren waren voortdurend in oorlog met de Byzantijnen. Khan Krum die het Bulgaarse Rijk aanzienlijk uitbreidde, moest aanvankelijk uit Pliska vluchten, terwijl de Byzantijnen zijn paleis platbrandden. Later nam hij wraak en vermoordde de Byzantijnse Keizer Nikephoros. Hij liet de schedel van de keizer verzilveren en gebruikte die vervolgens als drinkbeker. Onder Boris I werden steeds meer tempels hervormd tot christelijke tempels en werd een grote basiliek gebouwd. De ernstig zieke Boris trok zich terug in een klooster, maar keerde terug op het strijdtoneel om zijn heidense zoon tegen te houden. In 893 werd de hoofdstad verplaatst naar Veliki Preslav.

[29-5-2017]

Het oude Pliska is nu een archeologisch reservaat en je kan de ruïnes van paleizen, een deel van de fortmuren en een deels herbouwde grote basiliek zien. Het museum geeft uitstekende informatie waarbij ze door een drone gemaakte luchtopnames van het complex laten zien. De herbouwde basiliek komt een beetje vreemd over. Hij zal er heus uitzien zoals de basiliek eens was, maar hij is spiksplinternieuw met vers metselwerk tussen fris ogende rode bakstenen en grote, schone, witte, gelijkmatige stenen.

[29-5-2017]

Van Pliska gaan we naar de Madara ruiter, een reliëf daterend uit de 8e of 9e eeuw. Het reliëf toont een meer dan levensgrote man op zijn paard die gevolgd wordt door zijn hond en vanaf zijn paard een leeuw doodt. Bij het ruiterreliëf zijn verschillende inscripties gevonden, die verwijzen naar verschillende koningen, waardoor wetenschappers nog steeds discussiëren ter ere van wie het reliëf gemaakt is. Behalve de ruiter zijn er ook nog grotten te bezichtigen en een lief kapelletje vol kettingen, kruisjes en wierook en busladingen kinderen op schoolreisje.

[29-5-2017]

Het laatste excursiepunt op deze volle dag is het monument ter ere van de oprichters van de Bulgaarse Staat dat in 1981 ter gelegenheid van 1300 jaar Bulgarije is gebouwd. Het monument staat bovenop een bergtop en is zo groot dat het werkelijk van kilometers afstand te zien is. Het is een echt socialistisch betonnen monument en ronduit lelijk. Bij de kassa krijgen we een (gedrukte) Nederlandse uitleg. Vaak staan daar zulke cryptische zinnen in dat je nog niet veel wijzer wordt, maar hier is een echte vertaler aan het werk geweest en met de uitleg spreekt het monument wel meer aan. Alle belangrijke vorsten en Khans die Bulgarije groot gemaakt hebben staan er afgebeeld en ook Orpheus met zijn luit ontbreekt niet. Naast de logge en hoekige lelijke betonnen beelden zijn er ook drie mozaïeken die elk een verschillend aspect uitbeelden. Bovenop ligt een leeuw die je met wat fantasie als leeuw kan herkennen.

[29 en 30-5-2017]

Ons hotel is niet in Veliki Preslav zelf, maar ligt in een voorstadje. In een straatje van niets met wat vervallen huisjes stoppen we. We kloppen aan bij een grote houten poort en na en poosje wachten, gaat die open. Achter de poort verborgen ligt een heerlijke binnenplaats met mooie en verzorgde tuin en een groot huis in traditionele stijl, helemaal gemaakt van natuurlijk materiaal als hout en steen. Dat is onze overnachtingsplaats voor vandaag. De eigenaresse, een praatgrage weduwe op leeftijd, woont zelf in een huisje ernaast en heeft een zelf ingericht museum dat ze ons graag wil laten zien.

De volgende dag starten we na een traditioneel ontbijt met het museum. Het ontbijt dat de aardige mevrouw voor ons gemaakt heeft, bestaat uit warme, vers gebakken, knapperige platte oliebollen die met poedersuiker en haar eigengemaakte jam heel lekker zijn.
Het museum beslaat één kamer en bevat door haar verzamelde spullen. Sommige komen van vrienden die spullen wilden weggooien, andere heeft ze van het vuilnis gered. Het resultaat is nu een fraaie collectie van traditionele Bulgaarse gebruiksvoorwerpen als pannen, houten lepels, een oude zeef, wat traditionele kleren en een groot weefgetouw.
Ze heeft ook een bewerkt aardewerk bakje. Dat is van haar opa geweest die rijk was en veel land had en weigerde zijn land aan de communisten over te dragen. In de gevangenis heeft hij uit dat schaaltje gegeten. Na de ene kamer blijkt er beneden nog een complete ouderwetse smederij te zijn met oven, enorme blaasbalg en aambeeld met gereedschap. Haar vader was smid en zij heeft zijn smidse voor het nageslacht gered. Ze maakt zich zorgen over wat er met de spullen gebeurt als zij doodgaat. Haar zoon zit op de grote vaart en is maar een paar maanden per jaar in Bulgarije en haar dochter woont in Birmingham en komt niet terug naar Bulgarije. Het zou echt zonde zijn als zo’n pareltje gewoon verdwijnt. Ze vindt het heerlijk om – in gebroken Engels – te praten en het kost moeite om beleefd afscheid te nemen om verder te gaan.

[30-5-2017]

Tussen 893 en 972 was Veliki Preslav de tweede hoofdstad (na Pliska) van het Eerste Bulgaarse Rijk en een van de belangrijkste steden van Zuidoost-Europa. Onder Khan Krum breidde de stad zich snel uit tot een strategisch militair centrum en er verrezen door de bekering van Boris I veel kerken. De opstand tegen de kerstening in Pliska leidde in 893 tot de benoeming van Simeon de Grote tot khan en hij besloot de hoofdstad te verplaatsen naar Veliki Preslav. Daarna ontwikkelde de stad zich niet alleen tot politiek en diplomatiek centrum, maar ook als centrum van cultuur, literatuur en kunst.
Door aanvallen van de Byzantijnen aan het einde van de 10 eeuw, raakte de stad in verval en werd voor een groot deel platgebrand. Ook de bibliotheek van Simeon de Grote werd geplunderd. Nu zijn er enkel nog wat restanten van de grote basiliek, het paleis, de baden en wat administratieve gebouwen. Achter de stadswal staat nog de ronde kerk waarvan veel bewaard is gebleven en het graf van Simeon de Grote onder wie het Bulgaarse Rijk zijn gouden eeuw beleefde.

Ook bij Veliki Preslav is een prachtig museum. Het meest bijzondere daar is wel de kluis met gouden sieraden. Het is onvoorstelbaar hoe fijntjes en gedetailleerd de 10e eeuwse sieraden gemaakt zijn. De procedure staat beschreven, maar het enige wat we daarvan kunnen onthouden is dat het een tijdrovend, moeilijk en arbeidsintensief proces was en dat het alleen aan zeer getalenteerde kunstenaars gegeven was om de sieraden te maken.