[13-11-1996, Teli]
De wandeling van Bankass naar Teli duurt slechts twee uur en 20 minuten; de aangekondigde 12 km zullen dus wel korter geweest zijn, want het tempo kan gezien de hitte niet hoog gelegen hebben. Voor de bagage zijn er drie paardekarren.
We wandelen daar naar de oude Tellem cliffdwellings. Als verschillende mensen via een plaatselijk laddertje (boomstammetje met inkepingen) op een dakje klimmen, stort een deel van het muurtje en dak in. In sommige van de hutjes liggen nog potten e.d.
De hutjes zijn onder een overhang van de rotswand gebouwd.
[13-11-1996, Teli]
In het dorpje Teli slapen vannacht 45 toeristen; een kleine invasie.
[13-11-1996, Teli]
De doden worden in grotten nog veel hoger en onbereikbaarder op de kloofwand begraven. Jonge mannen klimmen naar boven en takelen de dode met touwen naar boven.
[13-11-1996, Teli]
Een opname van dichterbij. De vroegere graven worden nu vaak als voorraadschuur gebruikt.
[13-11-1996, Teli]
De voorraadschuren worden nu volgestopt met millet (een soort gierst), want het is oogsttijd.
[13-11-1996, Teli]
De Dogon-vallei heeft nog heel traditionele dorpjes en ook het animisme (natuurgeloof) is hier nog levend. De dorpjes zijn ook in de vorm van een mensenlichaam gebouwd (wat voor buitenstaanders niet te herkennen is). Teli is het oudste dorp. Vroeger hebben hier tegen de wanden van de kloof de Tellen, een soort pygmeeën gewoond. Hoe ze bij hun grotwoningen kwamen op de steile hellingen is een raadsel. Vanaf boven (bij de voorraadschuren) hebben we een schitterend uitzicht over het dorp.
[13-11-1996, Teli]
Je kunt overal houten beeldjes kopen, en de prijs daarvan is volledig afhankelijk van het feit of ze het nog nodig vinden om zaken te doen.
Ik probeer nog een houten katapultje te kopen bij een stel jongetjes, maar dat is echt lachen. Als je na een tijdje loven en bieden bijna tot een prijs komt, gaan ze opeens weer naar hun oorspronkelijke prijs, en dat doen ze rustig vijf keer achter elkaar. Een ander jongetje begint met 1000, als ik 300 terugbied, zegt hij meteen ‘accoord’, die snapt echt niets van de bedragen en vraagt met 300 veel te weinig. Dat doe ik natuurlijk ook niet. Als ik zeg dat hij 800 moet vragen kijkt hij me wat verbaasd aan en gaat wat anders doen.
[14-11-1996, Kani Kombelé]
We maken een korte wandeling naar Kani Kombelé, waar we tot 15.30 moeten wachten alvorens we het plateau op kunnen klimmen.
[14-11-1996, Kani Kombelé]
Het is marktdag in KK, maar de markt begint pas rond het middaguur. Geiten worden ter plaatse geslacht.
[14-11-1996, naar Djiguibombo]
Alhoewel de Dogon-vallei de plaats is waar je als toerist moet rondkijken, is er weinig ontwikkeld op toeristisch gebied. Als je geluk hebt, kan je Fanta of Cola kopen, als je pech hebt niets. Verder kan je slapen en eten, maar naar onze begrippen allemaal heel simpel. ’s Middags eten we rijst met een soort dunne saus, soms met vlees. ’s Avonds eten we spaghetti met een saus zonder vlees.
Slapen kan je buiten op een rieten matje op de grond, of op het dak van een huisje. Natuurlijk hoop je dat het zo onbedorven blijft als het nu is, maar volgens ons zou er overal elders in de wereld wel een commercieel iemand zijn die een restaurant of zoiets zou beginnen om meer geld te verdienen dan het geld dat ze nu krijgen (elk dorp krijgt per bezoeker een bedrag).
De kinderen hier, maar dat is eigenlijk overal het geval, vragen altijd wel om iets: 'donnez-moi ... (un bic, un ballon, un bonbon, cent francs)'. Op het plateau was het Frans minimaal: 'ça va un bonbon', zoiets als 'hoe gaat het met het snoepje?'
[14-11-1996, Dogon-vallei]
De dorpjes in De Dogon-vallei zijn uiterst traditioneel: vrouwen die met stampers (die loodzwaar zijn) de millet stampen (elektriciteit is er niet, een pomp soms wel, soms niet), een bijeenkomstruimte waar alleen de mannen mogen komen, een huisje waar de medicijnen gemaakt worden, menstruatie- en bevallingshutten. Omdat we met een gids gaan, vindt de chief van het dorp het ook prima dat je in een dorp rondkijkt. We zien ook de bijzondere dingen van het animisme dat hier nog echt een rol speelt: de plek waar de maskers bewaard worden (de maskers zelf mogen alleen kinderen zien, wij niet).
[14-11-1996, Dogon-vallei]
Een prachtig bewerkt houten slot.
Op de website van Artheos staat een beschrijving met foto van een vrijwel identiek houten slot uit Kani Kombelé.
[14-11-1996, Dogon-vallei]
Vrouwen komen door het veld terug van de markt.
[15-11-1996, Endé]
Het klimmen naar boven valt nog mee. Alleen de laatste tientallen meters zijn behoorlijk steil met duidelijke afgronden. Eenmaal op het plateau lopen we nog ruim een uur vals plat omhoog. De meisjes die van de markt terugkomen, lopen moeiteloos omhoog.
Hier kijken we na de afdaling terug naar het plateau.
volgende: via Djenné naar grens