Wereldreis, Afrika: brief 6

[3 december 1996]

Aankomst Accra

Zondagavond zijn we in Accra gearriveerd waar we in een hotel zitten. Ook bij aankomst hebben we truckwacht zodat Rik weer in de truck slaapt, terwijl ik een bed heb, maar we blijven hier even zodat Rik de kamer ook uit kan proberen.

Gisteren waren we nog net op tijd bij het postkantoor om de brieven op te halen (het pakje lukte niet meer, dat was te laat). We hebben weer een hele dikke stapel brieven van iedereen gekregen met foto's van het vijftig jarig huwelijk van Riks ouders, een dikke brief van het werk en een echte Sinterklaas-surprise: speculaas, schuimpjes, pepernoten en een suikerwerk Sint en Piet. Dank je wel iedereen, hier post krijgen is reuze leuk. Vandaag doe ik de vijfde rondzendbrief op de bus, nu mag ik beginnen aan de zesde.

Elmina

Het fort in Elmina.

De vorige brief ben ik gestopt bij Kakum National Park. Vandaar zijn we naar Elmina gereden waar nog een fort en een kasteel zijn. Omdat we truckwacht zijn, bezoeken we het kasteel niet van binnen, wel bekijken we het plaatsje en het kerkhof waar ook Nederlanders begraven liggen. Het fort is een tijd van Nederland geweest vandaar (er ligt een P., zou dat familie zijn?). De avond dat we in Elmina slapen, slapen we gedeeltelijk in het hotel en gedeeltelijk in tenten (niet een deel van de nacht, maar een deel van de groep). 's Avonds koken we zelf voor het hotel maar er is heel veel eten over. Aangezien de belangstelling vanuit het dorp van alle kinderen overweldigend is, willen we het resterende eten wel uitdelen. We proberen de kinders uit te leggen dat ze thuis een bord of schaaltje moeten gaan halen. Het duurt een tijd voordat ze het door hebben, maar als de eerste slimmerik terug is met een schaaltje en van ons macaroni krijgt, snapt iedereen het. Het wordt een compleet feest, overal komen bordjes, schaaltjes en pannetjes vandaan en de pan lijkt onuitputtelijk, we halen er wel 30 schepjes uit. Dit is echt feest, alles gaat geordend en het heeft niets vernederends of verkeerds voor een van beide partijen. Het is een soort barbecue met de buurt, maar dan even anders georganiseerd. Heel leuk.

Accra

Gisteren in Accra zijn we gestart met een visum regelen voor Benin. De hele groep moest persoonlijk mee naar de ambassade en als we geluk hebben krijgen we vandaag ons visum. Ondertussen blijkt dat we ook voor Togo (waar we in een paar uur doorheen zijn) een visum nodig hebben, dus vandaag moeten we massaal naar de ambassade van Togo (kosten fl 33,00 + drie pasfoto's). We moesten om het visum voor Togo te regelen één dag (en als het tegenzit twee dagen) langer in Accra blijven, maar er is hier genoeg te doen.

Balme Library van de Accra Universiteit.

Gisteren zijn we van de ambassade doorgegaan naar de universiteit. De universiteit is duidelijk opgezet volgens Engels model, een campus met veel verschillende gebouwen, veel groen en ruimte en mooie tuinen met waterpartijen. De boekwinkel heeft niet de vogelgids die we zoeken, maar wel veel leuke andere dingen (veel Engelse boeken die daar gedumpt zijn) zodat we toch met zes boeken buiten staan. De bibliotheek is een juweel. Wetenschappelijk zal hij niet heel denderend zijn, maar er staan schitterende historische werken. Over de forten en kastelen (allemaal langs de kust door de slavenhandel) zijn boeken met bouwtekeningen per fort.

Er is een boek van een missionaris uit 1873 over Livingstone en hoe Stanley hem vond. In een Nederlands boek vinden we een verhandeling over hoe het komt dat negers zwart zijn. Het boek heet 'Schatten van Afrika's westkust' en is van 1861. Hier komt een citaat (over de zwarte kleur):

"Bij de galafscheiding van den neger vergezelt de galkleurstof de uitscheidingsprodukten niet of slechts voor een klein gedeelte, het geen bij het kaukakisch ras niet plaatsheeft, waardoor de sedes (=poep) van den eersten licht, van de anderen donker gekleurd is. De galkleurstof in het bloed des negers wordt naar de huid gevoerd en daar als pigment afgezet. [...] Voor het aandeel der gal in het kleuren der negerhuid pleit ook nog de ondragelijke riekende huiduitwaseming."

De verhandeling gaat verder over de dikke schedel die negers hebben, waardoor een klap die voor een blanke dodelijk zou zijn, hen volstrekt niet deert. Vervolgens wordt aan de hand van de vorm van de schedel toegelicht dat negers minder plaats hebben voor hun grote hersenen en dus minder hersens hebben. Voor die tijd een serieus wetenschappelijk werk.
In zo'n bibliotheek kan je dagen zoet brengen!

Verkiezingen, post en eten

De tweede dag in Accra zijn we een deel van de dag bezig op het postkantoor. De overbodige spullen sturen we als zeepakket naar huis. We moeten eerst alles door de douane laten controleren, dan een formulier halen, vervolgens karton en plakband regelen enz. enz, maar uiteindelijk gaan de vijf kilo van J. en ons voor fl 6,50 met de boot naar Nederland. Over ongeveer zes maanden hoort het aan te komen.

's Middags regelen we het visum voor Togo, wat sneller gaat dan verwacht, zodat we toch de volgende dag uit Accra weg kunnen. Daarna gaan we nog naar het nationale museum en ook daar is het echt Afrika: het museum is best mooi, maar er is geen verlichting aangelegd. Als het donker wordt sluit het museum gewoon. Verder staat er een mummiekist uit Egypte van 800 voor Chr. Die is vast wat opgevuld zodat de kist die natuurlijk niet meer geheel onbeschadigd is, goed tentoongesteld kan worden. Die kist staat niet in een vitrine met gecontroleerde temperatuur en vochtigheid, maar zomaar in de open ruimte, bij deze tropische warmte en vochtigheid.

Het werd trouwens tijd voor ons om Ghana te verlaten.
Zondag 7/12 zijn er verkiezingen in Ghana en Rawlings blijkt minder positief dan wij in eerste instantie dachten. Ook hij schijnt aardig wat mensen omgebracht te hebben en de regering is ook hier zo corrupt als de pest (daar is Nederland echt heilig bij hoor). En ook het geld wordt hier in hoog tempo snel minder waard door de inflatie. Een van de taxichauffeurs vertelt ons dat je van een salaris hier van 40.000 cedis (fl 40,00) per maand ook nauwelijks rond kan komen.
Pas als je daarover praat met mensen krijg je een beetje benul van de waarde van het geld hier. De eerste avond in Accra hebben we bij een tentje op straat gegeten, waarbij we aan moesten geven voor hoeveel geld je macaroni, bonen en kip wilde. Mijn 1200 en Riks 1300 cedis betekenen voor ons niets, maar afgezet tegen het maandsalaris is dat wel even iets anders. Het straateten was trouwens wel een feest. We stonden nog erg te aarzelen (is het vers genoeg, is alles schoon genoeg, durven we het aan), toen een lijvige dame ons letterlijk onder haar hoede nam, op zeer luide toon vertelde wat er in de pannen zat en hoe lekker en goed alles wel niet was. Of we wilden of niet (maar we wilden wel), we moesten wel blijven. Ze regelde extra schone borden en bestek, hielp met uitkiezen en de prijs vaststellen, zorgde dat de kip die iemand daarvoor zorgvuldig met haar handen had gerangschikt met een tangetje op ons bord werd gelegd en regelde een plek aan tafel. Vervolgens stuurde ze iemand naar de bar ernaast om onze drankjes te regelen. Toen we volledig tevreden geïnstalleerd aan tafel zaten, kregen we een hand, ze pakte haar drie grote boodschappentassen en ging verder naar waar ze onderweg was. Ze hoorde namelijk helemaal niet bij de eettent, maar was een toevallige passant die ons opmerkte.

Ik dwaal af, terug naar de verkiezingen. De mensen hier zijn dus erg ontevreden met de regering en bezig met de verkiezingen. We hebben al verschillende mensen gesproken die ongeregeldheden en rellen verwachten en in de lokale krant hebben we gelezen dat er in Kumasi rellen zijn geweest. Daar zitten we niet op te wachten.

Grenzen Ghana - Togo - Benin

We zitten nu inmiddels in Benin. Woensdag zijn we tot aan de grens met Togo gereden. Op zoek naar een geschikt plekje om te overnachten reden we een terrein bij een school op (alles moerassig, dus ongeschikt). Daarbij de fout gemaakt een militaire opleidingsschool uit te kiezen. Iets militairs hier bekijken is al erg verboden, foto's nemen volstrekt verboden en met een truck met twintig man komen kamperen dat haalt niemand in zijn hoofd. Bij de school komen ze er niet uit of we mogen blijven. Eén stapt in, we rijden weg van het terrein naar zijn baas. Ook zijn baas kan daarover niet beslissen, er stapt weer iemand in en we gaan weer verder op weg. Nu zijn we aangeland bij de plek waar we de volgende dag de grens over moeten. Na wat praten met de baas daar mogen we blijven. We rijden het hele stuk weer terug (de hele hoge baas haalt ons onderweg in) en na anderhalf uur toestemming vragen mogen we de tenten opzetten. Zo veilig bewaakt hebben we nog nooit geslapen!

In twee uur dwars door Togo.

De grens Ghana - Togo staat als erg lastig bekend. Even voor de grens laden we echter Thomas in. Thomas is een beunhaas die grensformaliteiten soepeler laat verlopen. Bij ingewijden is hij bekend als 'Thomas van de grens'. Dankzij Thomas komen we Ghana soepel uit en Togo relatief soepel in. Wel krijg ik een visitekaartje van de douanebeambte in Togo, hij zoekt een vriend in Nederland voor als hij niet hoeft te werken en naar Nederland gaat (ons adres heeft hij helemaal niet). Thomas rijdt voor zijn honorarium van f 18,00 mee naar de andere kant van Togo, zodat we ook daar relatief snel de grenzen passeren. Totale smeergeldkosten van vandaag (inclusief Thomas) 3,5 à 4 $ per persoon, dus dat valt mee.

Cotonou

We zitten nu in Cotonou, de hoofdstad van Benin, een niet erg spannende stad. Gisteren hebben we echt iets stuitends meegemaakt. We wilden met z'n vieren terug met de taxi naar de camping (twaalf kilometer buiten de stad) en het duurt een tijd voordat er een komt. Hij stopt en hoort dat we naar de camping willen, maar de achterbank zit al vol, dus dat gaat niet. Tot onze verbijstering knikkert de chauffeur al zijn passagiers eruit, wij moeten er in. We kunnen praten als Brugman (wat al niet erg lukt in het Frans), maar de passagiers lopen sputterend weg. Onze rit levert hem meer op, dus zijn passagiers konden kiezen of uitstappen of bijbetalen! Achteraf hadden wij de chauffeur toen zijn auto leeg was gewoon moeten laten staan, maar dat bedenk je ook pas achteraf.
C'est l'Afrique, zullen we maar zeggen.

Ganvié

Paalwoningen in Ganvié.

Vandaag hebben we Ganvié bekeken, een dorpje op palen boven het water, een soort Giethoorn in Afrika. We gaan ook met bootjes (pirogues) naar het stadje toe. Alles gebeurt er op of om het water. Het dorpje (of eigenlijk dorpjes, er zijn er meer hier) zijn ontstaan als vluchtplaatsen van gevangen slaven die ontsnapt waren. Later beviel het zo goed dat ze gebleven zijn. (Dat is tenminste onze interpretatie van het Franse verhaal van de gids, mocht het historisch onjuist zijn, klinkt het toch plausibel.)
De plek is relatief toeristisch, er zijn souvenirwinkels en er is een restaurant met een w.c., die is zo mooi, zo mooi en schoon hebben we ze in Afrika nog niet gezien.
Verder draait alles er om vis, de mannen vangen ze, de vrouwen verhandelen ze. Onderweg zien we veel takkenbosjes in het water staan, die zijn om de vissen te lokken. Ze zetten ze in het water met bladeren er omheen zodat het geheel voedselrijk voor de vis wordt.

Ongemakken

Tot nu toe kom ik papier tekort om alles wat we tegen komen op te schrijven, maar voor de eerlijkheid hoort er ook een opsomming bij van de lichamelijke en materiële ongemakken. Allereerst de kwalen:
1. Rik is op zijn stuitje gevallen toen de zitting van het kampeerstoeltje losschoot (tweede week). Heeft hij flink last van gehad, is nu helemaal over (echt waar hoor).
2. Muggenbeten. Is iedereen rijk mee bedeeld. Ondanks lange mouwen, lange broeken en muggenspul. Die krengen steken dwars door je broek. Ook blote billen als je 's nachts je tent uit moet vinden ze heerlijk. Verder is er een vriendelijk uitziend rupsje in mijn pijp gekropen, waar ik gemene blaasjes aan overhield. Zijn nu ook weer weg.
3. Diarree. Na acht weken zijn we allebei door een diarree-aanval getroffen. Eerst ik, toen Rik en daarna ik weer. Gelukkig was het steeds snel over. Het ergste is nog wel het onverhoedse van de aanval, je moet echt rennen, zeker 's nachts in de tent niet comfortabel.
4. Open riolen. Die zijn met Riks nachtblindheid uitermate gevaarlijk. Hij is een keer met één been in een diepe gestapt zonder zich te bezeren. Nu gedraag ik me als een soort blindengeleidehond in het donker.

Dan nu de materiële ongemakken:
1. Het allerbelangrijkste: de tenten. De tenten zijn van een ondeugdelijke kwaliteit. Leuk voor drie weken zomervakantie en dan voor twee à drie seizoenen. De ronde ritsen van de koepeltentjes zijn in Afrika absoluut niet te verkrijgen en bij bijna iedereen heeft de rits het al begeven. Gelukkig kan J. de zipper van de rits met de waterpomptang weer dichtknijpen en dan doen ze het weer. Het grondzeil is te dun en de bevestiging van de lussen voor de stokken laat ook los, waardoor er een gat in de binnentent komt (feest voor muggen, mieren e.d.) Onze gaten zitten nu dichtgeplakt met zilvertape. Gaat vooralsnog allemaal wel, maar de tenten halen het nooit tot Kaapstad.
2. Fototoestel. Alle stof, hitte en vocht kan niet goed zijn. Er zit nu speling in de bevestiging van de telelens. Volgens J. is dat te verhelpen met het aandraaien van schroefjes ergens.
3. Horloges. In allebei de horloges staat condens vanwege het vocht. De mijne heeft een week niet gelopen, zodat we voor fl 11,-- een nieuwe gekocht hebben, waarop mijn oude spontaan begon te lopen.
Voor de rest werkt alles (afgezien van balpennen die allemaal gaan lekken) nog goed.

[7 december 1996]

Post wordt lastiger

In de brieven worden we gewaarschuwd voor Zaïre. Via onze wereldontvanger (hij is echt mee en doet het prima, ex-collega's!) horen we geregeld nieuws, daarnaast informeren we ook bij andere reizigers, ambassades en soms via een fax met Ashraf. De postverzending zal wat onregelmatig worden. Vandaag gaan we Nigeria in, vanwaar posten geen zin heeft (komt niet aan), daarna gaan we naar Kameroen (kan ik wel posten). In de volgende landen (Centraal Afrikaanse Republiek) verwacht ik dat de post onbetrouwbaar is en vanuit Zaïre is contact met de buitenwereld (dus ook telefoneren) niet mogelijk. Ik sluit deze brief nu af en ga hem over een poosje in Kameroen posten. Waarschijnlijk post ik dan de zesde en zevende brief vrij kort achter elkaar en dan komt er pas na Zaïre weer wat.